Saebastoka maet oli ol strenja o ol pipol we yu save long olgeta (samfala taem maet hem wan eks-patna) mo oli gat ol defren motiv. Taem oli pus tumas, oli stoka ia save muv long wan onlaen janel i go long wan narafala go kasem oli fosem gud yu onlaen. Oli tekem ol infomesen abaot yu tru long ol onlaen ditel blong ol pesonal mo ol faenansal afea, ol rilesensip mo ol sosal mo wok laef mo lokesen blong yu.
Ol risk
- Aedentiti teft – oli kontrolem ol kredensel blong yu
- Oli tekova long onlaen akaon blong yu
- Oli tekem ol kontak ditel blong yu mo yusum
- Oli loketem mo trakem yu long GPS long mobael, traka divaes o spaewe long ol fon.
- Oli postem ol fols profael long sosal networking mo ol narafala saet.
- Oli gat ol websaet, ol blog mo ol sosol netwok saet we oli krietem abaot yu blong spolem mo kosom ham long yu
- Oli giaman se oli yu mo ol stokem ol narafala, mekem se yu yu kam wan gilti pati
- Oli diskreditim yu long sosal media mo ol narafala onlaen komuniti
- Oli diskreditim yu long wok ples blong yu
- Yu stat blong risivim ol tret long imel/mo teksem yu oltaem
- Oli stokem mo harasem ol famle, ol fren o ol koleg blong yu (long wan dei wan stoka bae i save kontaktem 21 pipol we oli konek long viktim)
- Oli yusum imej blong yu
- Ol narafala oli traem blong atakem yu
- I save kamap i lid long fisikel vaelens
- Stoka i stat long tekem ova long ol onlaen akaon blong yu.
- Post-tramatik Stres Disoda
Protektem yuwan agensem sebastoking
- Jekem mo riviu wanem onlaen infomesen i gat abaot yu kipim i stap daon.
- Yu jenisim ol imel mo paswod blong ol ki onlaen akaon blong yu mo kipim olgeta oli sef
- Riviu long ol praevesi mo sekuriti seting blong yu
- No tekpat long ol pablik forom
- Mekem sua se kompiuta mo mobael divaes blong yu oli instolem mo apdetem antispaewe softwe we oli on.
- Mekem sua se waeles hab/ruta i gat sekuriti mo i on.
- Yu no sendem o risivim ol praevet infomesen taem yu yusum pablik WIFI, be sapos yu yusum wan web peij we i sekua hem i oraet.
- Limitim ol pesonal mo faenansial infomesen we yu wantem serem long o oflaen
- Eduketem ol fren, famle mo ol wok koleg long ol risk
Sapos saebastoking i afektem yu
- Gaterem mo dokumentem fulap evidens we yu save mekem
- Ripotem stoking ia long polis
- Sikim help mo sapot long ol releven oganaesesen taem yu sejem ‘saebastoking’ onlaen
- Fulap long ol sosel netwok saet oli gat ol wei blong ripotem ol isu eksampol long Fesbuk, klikim here. Twita i gat wan in-Twit ‘Report Abuse’ baten akros long ol ap mo websaet blong hem