Paswod Protokol & Kontrol

From rison ia, paswod protokol mo kontrol oli sud stap olsem wan ki pat long oganaesesen saeba blong yu mo infomesen sekuriti strateji. 

Ol paswod oli yusum ol taem wetem ol yusanem. Be, long ol sekuriti saet i gat ol narafala metod blong aedentifikesen olsem wan seperet PIN mo/o memorebel infomesen o ol karakta we oli genereted long wan elektronik token o kipad (malti-fakta otentikesen).  Long samfala keis, ol websaet oli rikwestem entri blong sam kaean paswod karekta blong adisenal sekuriti.  

Risk blong yusum ol wik paswod mo nogat having a separet paswod blong ol imel akaon.

Ol pipol we oli giaman mo se oli wok long kampani blong yu o ol emploi oli komitim frod mo ol narafala kraem, inkludum: 

• Aksesem bank blong yu mo ol narafala onlaen akaon. 
• Oli pejesem ol aetem onlaen long bisnes nem blong yu. 
• Bae oli priten se oli wok long bisnes blong yu o oli ol emploi long ol netwoking platfom. 
• Sendem ol imel long nem blong bisnes blong yu long nem blong wan staf blong yu. 
• Aksesem ol data we oli stap long netwok blong yu. 
• Hakem i go insaed long websaet blong yu. 

Jusum ol paswod we oli gud tumas

Do:

• Oltaem yu yusum wan paswod. 
• Yusum wan strong, separet paswod long imel akaon blong yu. 
• Blong krietem wan strong paswod, yu save jusum trifala wod. Ol namba, simbol mo kombinesen long kapitel mo smol leta, yu save yusum sapos yu filim se yu nidim wan strong paswod, o akaon we yu stap krietem paswod blong hem i nidim mo long ol leta nomo. 
• I gat ol narafala wei we oli no had mo ol kwik rul, be yu mas konsiderem ol sajesten ia: 

• • Jusum wan paswod we i gat eit karakta (8) (i save gat moa sapos yu wantem, wetem ol longfala paswod bae i no isi blong ol kriminal oli gesem o brekem.) so bae i gat kombinesen blong ol apa (kapitel leta) mo lowe kes (smal leta), ol namba mo ol kibod simbol olsem @ # $ % & * () _ +, (eksampol, SP1D3DRm@n – hem i jenis long spaeda man, wetem ol leta, namba, uppser and lowe oetem).  Be, yu mas awe se samfala panjuesen mak ia i had blong enterem long ol narafala kibod.  Yu mas rimemba tu se taem yu jenisim ol leta i go long ol namba (eksampol E i go long 3 mo i go long 1) ol teknik ia ol kriminal oli save gud. 
  • Wan laen blong wan song we ol narafala pipol oli no save asosietem wetem yu. 
  • Meden em blong mama blong wan nara man (be i no meden nem blong mama blong yu).  
  • Pikimap wan fres we yu save eksampol, “Tramp i laekem yumi, bebi we i bon blong ran” mo tekem fes karakta long wanwan wod ia blong kasem ‘tly, bwbbr’. 

Yu no:

• Yusum ol paswod ia: 

• • Yusanem, ol stret nem blong yu o bisnes nem. 
  • Famle memba o ol nem blong pet. 
  • Betdei blong yu mo ol famle. 
  • Futbol tim blong futbol o ol nara wod we oli isi tumas blong wokemaot wetem smol bakgraon nolej. 
  • Wod ia ‘paswod’. 
  • Ol namba long oda blong olgeta. 
  • Wan single komonples diksenari wod, we ol komon haking program oli save hakem. 
  • Taem yu jusum wan namba paswod o PIN, no yusum ol namba long asending o disending oda (eksampol 4321 o 12345), namba we oli ripitim (olsem 1111) o oli save luksave ol kipad paten (olsem 14789 o 2580). 

Lukaotem ol paswod blong yufala

• Neve talemaot paswod blong yu long wan narafala pesen. Sapos yu tingse wan man bakegen i save paswod blong yu, jenisim kwiktaem. 
• Yu no enterem paswod blong yu taem ol narafala oli save luk wanem yu stap taepem. 
• Yusum wan defren paswod long evri websaed. Sapos yu gat wan paswod nomo, bae wan kriminal i brekin mo bae i save aksesem evri samting. 
• Yu no risaekelem ol paswod (eksampol paswod2, paswod3). 
• Mifala i no rikomendem rutin blong jenisim paswod, be sapos wan nara man i go insaed long ol akaon ia, oli mas jenisim kwiktaem. Hemia tu i mas aplae sapos wan akaon o websaet we yu yusum semak login ditels oli bin hakem. 
• Sapos yu bin raetem ol paswod blong yu save rimembarem olgeta, yu mekem sua se oli nogat mining, mo bae oli no save yusum olgeta (putum ol karakta long paswod blong yu save rememba mo wokemaot kwik.) 
• Wan narafala wei hem i raetem ol paswod hem i yusum wan onlaen paswod volt o sef. Faenemaot ol rekomendesen mo mekem sua se hemia we yu jusum hem i sekua mo oli regoknaesem. 
• Yu no sendem paswod blong long imel. Bae i nogat wan  kampani bae i askem yu blong mekem hemia. 

Tingting se yu sud yusum ol defdefren paswod blong wanwan akaon blong yu bae i mekem i had tumasr blong rimemberem. Traem konsiderem long yusum fulap paswod volt we ol i availebol long intenet, be yu mas ridim ol riviu mo tekem ol rekomendasen. 

Ol paswod vol/sef

I gat plante paswod volts (ol paswod sef o maet i gat wan narafala tem) we oli availebol long yu – sam oli pem mo sam oli fri. Hemia hem i enebel yu blong storem ol kampani paswod long wan isi -tu-akses lokesen blong yu no nid blong rimemberem olgeta o raetem olgeta daon. Maet yu jes nidim blong rimemba wan set blong ol login ditel. 

Yu sud ridim ol riviu o tekem rekomendasen bifo yu enterem ol paswod i go insaed long wan paswod volt. Wanem yu wantem jusum, rekomendesen blong mifala i go olsem, i gat tu-fakta atotentikesen (2FA) – hem i sendem kod i go long wan nominated mobael fon o wan narafala divaes, we hem tu hem i mas kasem akses, i semak olsem we yu wantem konfemem wan onlaen bank peimen.   

Blong gat moa sekuriti, mifala i rekomendem se ol paswod oli inkriptem olgeta bifo oli enterem olgeta i go long volt mo storem olgeta insaed long intenal netwok blong yu. Taem yu putum ol inkript paswod mo ol inkripsen ki long wei ia, bae oli gat smol  janis blong gat wan taem we valt ia bae i safa long wan data proekri 

Kontroling ol yusa akaon

Evriwan we oli stap yusum kompiuta oli sud gat ol yu sa akaon blong mekem se olgeta nomo oli save aksesem ol fael mo ol program. Wanwan yusa akaon oli sud asesebel taem oli enterem wan yusanem mo paswod blong sefgadem praevesi blong yusa. Ol narafala yusa akaon fija oli save setemap tu long ol yusa akaon.                                                                                                                                                                                                                                           

Yu no yusum wan a kaon we hem i “administreta” previlej blong ol evridei yus, from se malware i save tekemap ol raet blong administreta. Nating sapos yu nomo yu yusa,  be yu setemap wan administreta akaon blong yu save yusum taem yu nid blong karemaot ol task olsem instolem ol program o jenisim sistem konfiguresen, mo narafala ‘standad yusa’ akaon olsem regula akaon blong yu. Sapos oli no logem yu olsem wan administreta, bae ol mekem yu blong enterem wan administreta paswod taem yu instolem wan niufala divaes draeva o program. Yu save manejem ol yusa akaon blong yu long Windos Kontrol Panel.  

Hantem Paswod ia long Get Safe Online long Vimeo.